FOTOGRAFYA

KİTAP RAFLARINDAN

Street Photography

Mehmet N.Savcı

Bu sayımızdaki kitap yapısı dolayısıyla oldukça ilginç ve internette e-kitap olarak bulunduğu için de ulaşılması göreceli olarak daha kolay bir kitap. Kitabın e-kitap olması ve internet üzerinden de okunmaya uygun tasarlanmış olması alışık olduğumuz kitap şeklini sorgulayan bir yapıda. Günümüz dünyasının, akıllı telefonu olan herkesi fotoğraf çekebilir kıldığını düşünürsek, bu yeni oluşan dünyaya uygun bir kitap bu sayımızdaki konuğumuz.

Sokak fotoğrafçılığını örnekler üzerine yorumlarla anlatan kitap, “Street Photography” ve Daniel Hoffman tarafından yazılmış, http://www.streetphotography.dk/ adresinden değişik formlarda elde edebileceğiniz bir yayın. İnternet üzerinden kağıda basılı şekliyle de alabileceğiniz gibi, bedava pdf formatında da indirip inceleyebiliyorsunuz. Yayım tarihi olarak da yeni, 2013 tarihiyle aynen tarzı gibi.

Kitabın yapısı örnekler üzerinden yorumlarla, açıklamalarla sokak fotoğrafçılığını anlatmak olduğundan, sıradan didaktik anlatımdan çok, tecrübelere ve hayatın içerisinden örneklere öncelik vermesiyle, yazılandan daha fazlasını anlayabilmemize olanak sağlıyor.

Kitapta sokak fotoğrafçılığının tanımına da yer verilmiş. Hele kitabın başında verilen bir tanım, insanın yüzünde bir tebessüm oluşturacak nitelikte. Giriş bölümünde Bruce Gilden’e ait bir tanım verilmiş; “Fotoğrafa bakarak sokağın kokusunu alabiliyorsanız, o bir sokak fotoğrafıdır”. Bu çok iddialı tanım aslında görsellerle koku duyusunu bağdaştırma yeteneğine sahip insanlar için çok da doğal. Her ne kadar bu özelliğe sahip insanlar dünyada çoğunlukta olmasalar da, mecazi anlamda kokuyu hissetmek olarak yorumlandığında, bu tanım oldukça başarılı.

Kitabın içeriğine baktığımızda, belki de sokak fotoğrafçılığının günümüzdeki en önemli unsurlarına, sorunlarına değinen örneklerle karşılaşıyoruz. Özellikle dikkati çeken birkaç tanesini irdelemekte fayda var.

31. sayfadaki örnek, “Göz sizi izliyor” artık herkesin bir şekilde izlendiği, yaşamının kayıt altına alındığı, adeta george Orwell’in 1984 isimli romanındakine benzer bir izlenme, izleme, özel hayatın sınırlarının daralması gerçekliğine esprili bir bakış.

Fotoğraftaki gerek fiziksel görüş derinliği, gerekse de, ifade derinliği dikkat çekici. Ortamdaki elemanların oluşturduğu, oyuncaklardan oluşmuş bir kesitteki göz görselinin, kimliksiz gözetlemesi, aslında dünyamızın bugününü gayet de net tanımlıyor.

Bir diğer ilginç örnek ise, “Mobil Fotoğrafçı” isimli ve 35. Sayfada yer alan fotoğraf. Kültürlerin farklılığının bile silindiği, globalleşen dünyaya öylesine çarpıcı bir vurgu var ki bu fotoğrafta, sokak fotoğrafçılığı nasıl bir güç, gayet net sergileniyor bu örnekte.

Bu fotoğrafda ortaya konan çok ilginç de bir gerçek var. Evet kültürel farklılıklar artık benzer yaşam kesitleri yaşamamız sayesinde ortadan kalkıyor olsa da, o fotoğrafta, birbiriyle ilgilenen kişiler ayni yöne bakan ve ayni kültüre ait insanlar. Farklı olanlar ya görünmüyor fotoğrafta, ya da adeta dışlanıyor, en önde olsalar bile.

Kitabın üç ana bölümünün ikincisinde ise, sokak fotoğrafçılığı ile ilgili bazı önemli bilgiler verilerek, konuya yeni olanlara örneklerden öğrenmek olanağı sunuluyor. Bu bölümde değişik kamera kullanımları, fotoğraf çekilirken kişilerden izin alınması gerekliliği, fotoğraf kompozisyonunun nasıl olabileceği, ışık şartlarının ve yarattığı zorlukların üstesinden nasıl gelineceği gibi birçok değerli bilgi paylaşılmış. Tabii ki yine örnekler üzerinden.

Fotoğraf kompozisyonunun görüntüdeki geometrik ögelerle nasıl güçlendirilebileceğine çok güzel bir örnek yer alıyor, 69. sayfada. Yukarıda da görebileceğiniz gibi, adeta bir temel tasarım dersi verilmiş bu örnekle. Güzel sanatlar fakültelerinde verilen temel tasarım derslerinde öğretilen birçok unsuru bu fotoğrafta bulmak mümkün (görsel denge, bütünlük, dinamizm gibi).

Bu kitapta beni en çok etkileyen ikinci unsur ise 70. Sayfadaki siyah beyaza çevrilme ile ilgili fotoğraf ve ordaki anekdot.

“Alo” isimli bu fotoğrafın orjinali renkli, fakat vurgulama gücü nedeniyle siyah beyaza çevrilmiş. Fotoğrafla ilgili, yorumda ise Kanadalı fotoğrafçı Ted Grant’ın şu cümlesi yer alıyor:

“İnsanların renkli fotoğraflarını çektiğinizde giysilerini, siyah beyaz fotoğraflarını çektiğinizde ise, ruhlarını fotoğraflandırırsınız.”

Tartışmaya açık olmakla birlikte, siyah beyaz fotoğrafın vurgu gücünü düşündüğümüzde doğru bir ifade. Siyah beyaz fotoğrafın vurgu gücünün, kontrasttan kaynaklandığını ve az ışıkta insan gözünün renkleri algılamaktan vaz geçip, sadece siyah beyaz algıya döndüğünü düşünmek de mümkün. Ve evrimsel olarak, karanlıkta gördüklerimiz, algılayabildiklerimiz daha hayati bilgiler sunuyordu ilk insanlar için. Bu da siyah beyaz fotoğrafın neden daha güçlü olduğunu açıklayabilecek bir unsur.

Siyah beyaz fotoğrafta ayarlanması gereken sadece siyah-beyaz dengesi ve gri tonlarının en geniş yelpazede sunulabilmesi. Renkli fotoğrafta ise, renk bilgisi ve renklerle onları oluşturan ışığın, yüzeylerin dokularının ve fiziksel özelliklerinin de kontrol altında tutulması gerekli. Bu da renkli fotoğraf çekmenin, siyah beyaz fotoğrafa göre çok daha zahmetli ve detaylara dikkat isteyen bir iş olduğun gerçeğini getiriyor önümüze. Kısacası bu kitapla ayni fikirde olmadığım tek konu da bu. Siyah beyazla olduğu gibi renklerle de insanların ruhunu gösterebilirsiniz. Üstelik bu fikri destekleyecek sayısız yağlı boya tablo var, sanat tarihine altın harflerle isimleri yazılmış.

Sonuç olarak, çok faydalı ve bilgilendirici bir kitap “Sokak Fotoğrafçılığı”. Fotoğrafları çeken kişinin usta bir fotoğrafçı olduğunu söylemeye gerek bırakmayan mükemmel fotoğraflardan oluşan bir kaynak. Sokak fotoğrafçılığı olsun, genel olarak fotoğrafçılık olsun, ingilizce bilen için de bilmeyen için de, görsellerinin kalitesi nedeniyle faydalı bir eser.