Görüntünün çerçevelenmesinde sayısız denilebilecek kadar çok çerçeve düzeni olmakla birlikte bunlardan en yaygın olarak kullanılanların sayısı bir kaçı geçmez.

''X'' Çerçeve Düzeni
Görüntünün çerçevelenmesinde görüntüyü oluşturan öğelerin bir ''x'' biçiminde kullanılması fotografa devinim kazandırır. Ancak öğelerden oluşan hatların kesişme noktası fotograf kağıdının geometrik merkezinden uzakta tutulmalıdır. Aksi takdirde yaratılan devinim değerinden ve canlılığından çok şey yitirir. Bu çerçeve düzeniyle yapılan çalışmalarda fotograf makinesinin yeri çok iyi saptanmalı, hatların oluşturacağı üçgenlerin boyutlarında bir eşitsizlik yaratılmalıdır. Fotograf içinde devinim, leke dağılımının daha önce değinilen denge
ölçüleri içinde olmasına özen gösterilmelidir.

"+" Çerçeve Düzeni
Çekilen fotografta yatay ve dikey hatların belirli bir ağırlık taşıması ortaya ''+'' şeklinde bir çerçeve düzeni çıkarır. Bu yatay ve dikey hatların fotograf kağıdının geometrik merkezinde kesişmemesini sağlamak. yine gizil devinimi güçlendirmek için yararlıdır.

"O" Çerçeve Düzeni
Bu tür çerçeveleme genellikle ''O'' şekline sahip başka bir cismin arkasında kalan ana temaların verdiği görüntüdür (bu yapay olarak da hazırlanabilir). Görüntünün bu biçimde çerçevelenmiş olması izleyicinin dikkatini çok yoğun olarak fotografın ortasına toplar ve başka yerlere kaymasını engeller. Bu yöntem uygun ana temalarla ve iyi değerlendirildiğinde güçlü anlatımlar yakalanabilir.

"L" çerçeve Düzeni
Bu tür görüntü çerçevelemelerinde yatay ve dikey hatlar çok belirgindir. çerçevenin uygun olan köşesine dengeli bir biçimde yerleştirilebilirse, çok iyi bir devinim yaratır. Ancak yatay ve dikey hatların hangi köşeye yerleştirileceğine dikkat etmeli ve belirgin hatlar dışındaki renk lekelerinin dağılımına özen gösterilmelidir.

"S" Çerçeve Düzeni
Eğri hatlar da fotograflara belirli bir devinim katarlar. Bu devinim üçüncü boyut olan derinliğin elde edilmesine de katkıda bulunur. ''S'' biçimindeki hatların fotografın iskeletini oluşturduğu fotograflarda devinimi sürdürebilmek için hattın birdenbire çerçeveden fırlamasına olanak vermemek yararlı olur.

"üçgen" Çerçeve Düzeni
Bir dörtgenden oluşan çerçevede en zor olan çerçeveleme düzeni üçgenlerden oluşanıdır. Çünkü her ikisi de özlerinde birbirlerine aykırıdırlar. Her ne kadar sonuçta bir çok üçgen elde edilmekteyse de, bu, uyumun sağlanmasında her zaman yeterli olmayabilir. Daha çok soyut anlatımlar için elverişlidir denilebilir.

ÇERÇEVELEMEYE İLİŞKİN KÜÇÜK NOTLAR
1. Asıl fotografını çekmek istediğiniz temayı çerçevenizin ölü noktasına yerleştirmeyiniz. Hiç kuşkusuz, bu noktaya yerleştirmenin fotografınıza katacağı çok şey olduğuna inanıyorsanız hiç çekinmeden bunu yapın.

2. Ana temanızı mümkün olabildiğince çerçevenin dış kenarlarından uzak tutunuz.

3. Yukarıdaki çizimlerde de görüldüğü gibi çerçevenizi varsayımsal olarak yatay ve dikey eksende üç eşit parçaya bölünüz, ve konunuzu bu çizgilerin kesiştikleri noktalara yerleştirmeye çalışınız.

4. Çerçeve içinde belirli açılar oluşturan hatlar gözü kendi üstlerine çeker, dik açılar oluşturan hatlar ise gözü yakalar. Konularınızı mümkün olduğunca bu tür açılar oluşturacak biçimde yerleştirmeye çalışınız.

5. Çerçeve içinde uzayıp giden paralel çizgiler gözü de uzadıkları noktaya kadar sürüklerler.

6. Çektiğiniz fotografı mümkün olabildiğince yalın bırakmaya özen gösteriniz.

7. Kişilerin, cisimlerin cephe görüntüleri çoğu zaman ilginç değildir. Bu nedenle biraz çapraz bir bakış açısı bulunuz.

8. Çerçeve içindeki her şeyin ana temanızı destekleyen bir işlev yüklenmesini sağlayınız. Eğer bunu başaramıyorsanız çerçeve dışında bırakınız.

9. Yatay ya da dikey hiç bir hattın çerçevenizi tam ortadan ikiye bölmesine izin vermeyiniz.

10. Çerçevenizin herhangi bir kenarına paralel ve kesintiye uğramadan uzayıp giden bir hattın bulunmasına izin vermeyiniz.

11. Çerçevenizde gereksiz yere bir ön ya da arka boşluğun bulunmasına olanak vermeyiniz.

12. Unutmayınız ki, çerçevenizin içindeki tüm renk lekeleri gözü cezbeder. Ancak bunun gücü o renk lekesinin biçimi, konumu ve kontrastlığı ile doğru orantılıdır.

13. Ana temanız her zaman boyutlan, kontrastı ve konumu ile en çekici ''nesne'' olmalıdır.

14. Ufuk çizgisinin hiç bir zaman çerçevenizi ortadan ikiye bölmesine olanak tanımayınız.

15. Göz do~al olarak fotografta ışığı arar. Fotograf üzerinde dolaşırken karanlık renkli bölgelerden açık renkli bölgelere kayar. Bu nedenle siyah zemin üzerindeki beyaz bir leke, gözü, beyaz bir zemin üzerindeki siyah bir lekeye oranla daha fazla çeker.

16. Eğer çektiğiniz fotografta insanlar bulunuyorsa, bunlara çevrelerinde bir hareket boşluğu bırakınız. Aksi takdirde izleyici bunların sıkıştırılmış oldukları izlenimine kapılır.

17. Eğer çektiğiniz fotografta bir hareket varsa (bu bir bakış yönü de olabilir) bu yönde daha fazla boşluk bırakınız.

18. Çektiğiniz fotograflarda koyu ve açık renkli lekelerin eşit bir biçimde dağılmamalarını sağlayınız.

19. Çerçeve içinde uzayıp giden hatlar eğer çerçeve dışına da taşıyorsa, bunların çerçeveyi terk etmeden önce bir biçimde kesilmelerini sağlayınız. Böylece bu hattı izleyen gözün çerçeve içinde kalmasını sağlamış olursunuz.

Bu listeyi çok daha fazla uzatmak mümkün. Ancak bütün bunların asla kesin kurallar olmadığını bir kez daha önemle vurgulayalım. Bunlara uymak ya da uymamak her fotografçının kendi bileceği bir iştir. Bütün bu söylenenlerin tam aksini yapan ve buna rağmen ''iyi''fotograf çekmeyi başaranların sayılan hiç de az değildir. Ancak şunu da kesinlikle unutmamak gerekir ki, mükemmelliği, çerçeveye eklenecek ya da çıkartılacak hiç bir şeyin bulunmadığı ana ulaştığımızda yakalayacağız.

* Kaynak : Amatör Fotoğrafçı El kitabı, Ahmet Tolungüç