FOTOGRAFYA

Gezgin Fotoğrafçılar

Engin Özendes

"GEZGİN FOTOĞRAFÇILAR" CARLO NAYA

Engin Özendes (ESFIAP)
http://enginozendes.com

İtalya'da Vercelli'nin doğusunda küçük bir köy... Sonradan yolu fotoğrafçı olarak Osmanlı İmparatorluğu'na düşecek Carlo Naya, 1816' da burada doğdu. Ailesinin isteği üzerine erkek kardeşi Giovanni ile birlikte Pisa Üniversitesi'nde hukuk okudu.

Babasının ölümünden sonra İtalya'yı, Avrupa'yı, Asya'yı ve Afrika'yı dolaştı. 1835 yılında Venedik'in resimlerini yaptı. 1839 yılında Paris'ten aldığı Daguerreotype ekipmanları ile fotoğrafçılığa başladı. 1840 yılının Mart ayından Eylül ayına kadar, Prag ve Viyana'yı gezdi.

1845 yılının bahardan yaza dönen günlerinden birinde kardeşi ile birlikte Osmanlı'nın başkenti İstanbul'a geldi. Bu büyüleyici kente öylesine bağlandı ki, burada kalıp mesleğini sürdürmeye karar verdi.

8 Haziran 1845 tarihli Ceride-i Havadis gazetesine bir ilan verdi :
"Paris'ten İstanbul'a gelmiş olan ressam ve fotoğrafçı C.Naya, insan fotoğrafı çekimlerinde çok hünerli ve kusursuz bir görüntüyü hatta güneşe dahi ihtiyacı olmaksızın birkaç saniye zarfında çıkarıyor. Her gün sabah 12'den akşam 12'ye kadar yaptığı çalışmalarla, resmin kıymetine ve büyüklüğüne göre 60 kuruştan 100 kuruşa kadar fiyat veriyor. Birkaç kişi birlikte çekildiği takdirde pazarlık yapılabilir.

Fotoğrafçının yeri Beyoğlu'nda Doğruyol'da Moskof Sarayı (Rusya Sefareti) karşısındadır. İsteyenler oradan sorabilirler. "

Çalışmalarını bu stüdyoda sürdüren Naya, İstanbullu'lara değişik çekimler yaparak özel fotoğraflar sundu. Ceride-i Havadis gazetesi'nin 27 Aralık 1848 tarihli sayısına bir ilan daha verdi.

"Daguerreotype tabir olunan, usul üzere birkaç dakika zarfında güneş kuvveti ile ahzü resim eylemek sanatında maharetli olan Naya nam iki karındaş Dersaadet'e gelip, Beyoğlu'nda Dörtyol ağzında Rusya Sefarethanesi karşısında vaki, Jerulamu adlı kişinin hanesinde oturdukları ve herkesin istediği büyüklükte karakalem veya renkli, maden veya kağıt üzerinde ve birkaç kişinin dahi resmini birden uygun fiatla çıkarıp, büyüklük ve uğraştırmasına göre, elli kuruştan yüz kuruşa kadar para gerektireceği ve oraya gitmeden kendi evinde resim çektirmek isteyenler ile ayrıca pazarlık yapılacağı ve daguerreotype aletlerinin bir kısmının satılık olup, kısa bir zaman içinde öğretilmek üzere isteyenlere gösterileceği ve çekilen resimlerden iyi çıkmamış olanlarının geriye alınabileceği ilan olunmuştur."

Carlo İstanbul'a adım attığında ne kenti böylesine güzel bulacağını ne de yaptığı çalışmaların bu kadar ilgi çekeceğini düşünmemişti. Oniki yılını bu egzotik kentin en Batılı yeri olan Pera'da tamamladığında, daha nice yıllar Boğaz'dan esen serin rüzgarları soluyacağına, stüdyonun tavanına gerili perdelerle ışığı kontrol ederek ünlü ya da ünsüz pek çok kişinin portresini çekmeye devam edeceğine inancı tamdı.

1857 yılında yardımcısı, o güne kadar hiç ayrılmadığı kardeşi Giovanni'yi kaybetti. Bu acı ölüm onu, bu anılarla dolu aşık olduğu kentin sokaklarında gezemez hale getirmişti. Aynı yıl İtalya'ya dönerek Venedik'e yerleşti. Bir fotoğraf gereçleri atölyesi kuran Naya, kısa zamanda bu piyasada çok tanındı. Carlo Ponti'nin dükkanında kendi fotoğraf baskılarını sattı. Venedikli bir optikçi ile çalıştı.

Restorasyon komitesi başkanı Pietro Selvatico Estense, Naya'yı çağırıp 1864'den beri sistemli bir biçimde Venedik üzerine yaptığı çalışmalarının bir dökümünü hazırlamasını söyledi.

1866 yılında ilk albümü "Venedute di Venezia 1866" yayımlandı. Bunu Venedik üzerine çok sayıda albüm izledi. 1882 yılında fotoğraf çekimlerine devam ederken yaşamını yitirdi. Ölümünden sonra yayımlanan son albüm ise, işte bu çalışmalarından oluşmaktaydı.