FOTOGRAFYA

Ahmet Demirtaş

ANKARA’DA 26 YILDIR SÜRDÜRÜLEN ETKİNLİK; DENDROLOJİ (AĞAÇBİLİM) OKULU

Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği 1992 yılından bu yana her yıl Dendroloji (Ağaçbilim) Okulu açıyor. 6 Mayıs-3 Haziran 2017 tarihlerinde 26.sı gerçekleştirilecek olan bu seneki okul A.Ü. Ziraat Fakültesi Nail Orman Salonunda yapılacak. Ankara’nın gelenekselleşmiş olan etkinliklerinden birisi olan bu etkinliğe her yıl yüzün üzerinde kişi katılıyor. Bu yıl da katılımın yüksek olması bekleniyor.

Ağaç, ağaçlandırma, orman, doğa, bozkır vb. konular toplumsal yaşamda sıkça karşılaşılan konulardan birisidir ve insanlar da bu konulara ilgi duymaktadır. Yetişkin kişilerin ağaç, orman konusunda merak edip öğrenme istemlerini karşılayacak etkinlik ve olanakların çok az olduğu bir gerçektir. Okulun başladığı 1990’lı yılları göz önüne getirdiğinizde bu olanaklar yok denecek kadar azdı. Üniversitelerin orman, ziraat, biyoloji, peyzaj mimarlığı bölümlerinde öğrencilerin yararlanabildiği eğitim verilmektedir. Gönüllü kişilere yönelik eğitim veren bir kuruluş yoktur. Ne yazık ki, günümüzde de bu durum değişmemiştir. Kitapçılardan alınabilecek kitap sayısı da sınırlıydı. Ortamın yetersizliği yanında ağaca ilişkin bilgilerin kulaktan dolma ve çoğunun yanlış olduğunu belirtmek gerekiyor. Ağaç ve ağaççıkları tanıtan, herkesin erişebileceği kitap sayısı ise yetersizdi. Örneğin: Çam, sedir, göknar, ladin, porsuk, mazı gibi iğne yapraklı ağaç türlerinin özelliklerini yeterince bilmeyenler hepsini “çam” olarak adlandırmaktadırlar. Bilgi ve ilgi bu düzeyde olunca ağaç dendiğinde çam ağacı, orman dendiğinde ise çam ormanı akla gelmektedir. Kentlerde park, bahçe ve yol ağaçlandırmalarını yapan belediyeler ile diğer alanlardaki ağaçlandırmaları yapan Orman ve Su İşleri Bakanlığının ilgili birimleri bu çalışmaları ne kadar doğru yapmaktadır? Toprak, iklim koşullarının dikkate alınmadığı, amaç belirlenmediği için tür seçiminde akıl almaz yanlışlıkların yapıldığı, sonuçta sıkıntı ve çirkinliklerin yaşandığına tanık olunmaktadır. Ağaç ve orman konusunda yeterli bilgisi olanlar ağaçlandırma konusundaki olumsuzlukların farkına varabilir. Yüzeysel olarak ağacı ve ormanı sevenlerin sayısının çok olduğu bir gerçektir. Ama böylesi bir ilgi ve sevgi onu sahiplenmek, korumak için yeterli olmamaktadır. Ağacın yapısal özelliklerini, yetişmesi için gerekli olan iklim ve toprak isteklerini bilirse onu daha çok seveceğini, sevdiği şeye daha iyi sahip çıkıp koruyabileceğini düşünüyoruz. Ormanı tanıyıp öğrenmenin yolu ağacı öğrenmekten geçmektedir.

Ağaçlar konusunda meraklı olan, onları yakından tanımak isteyen herkes okula katılabilir. Derneğin etkinlikleri ücretsizdir. Aynı şekilde Dendroloji (Ağaçbilim) Okulu’na katılanlar da ücret ödemezler. Gönüllü olmaları ve başvuruda bulunmaları yeterlidir. Öğrenci, memur, işçi, emekli, ev hanımı vb. her yaştan ve meslekten kişiler katılabilir. Cumartesi günleri saat 10.00-14. 00 arasında salonda kuramsal anlatımlar, saat 15.00-18.00 arasında ise parklarda uygulamalı gezi yapılmaktadır. Salondaki kuramsal anlatımlarda ağaçların özelliklerini yansıtan fotoğraflara ağırlık verilmektedir. Toplam beş hafta süren etkinlik sonrasında katılım belgesi verilmektedir. Okulun her aşamasında gönüllülük esastır. Sıkılan, beğenmeyen çıkıp gidebilir, istediği soruyu sorabilir.

Yaprak, çiçek, meyve, kozalak, kabuk, biçim gibi özelliklerine bakarak ağaçları birbirinden nasıl ayırt edebiliriz? Türkiye coğrafyası ve ormanlarında hangi bölgelerde hangi ağaç türleri yetişir? Bu türlerin toprak, su, hava nemi, sıcaklık istekleri nedir? Bu sorulara doğru yanıtlar verecek içerikte ağaç türleri anlatılmaktadır. Ekoloji, ekosistem, bitkilerin sınıflandırılması ve adlandırılması konularına yer verilmektedir. Ağaçlandırmada tür seçimi, ağaçların kültürümüzdeki yeri, ağaçtan ormana gibi konuların anlatıldığını belirtelim. Ağaçları kolay tanıyabilmek için açık tohumlu (Gymnospermea) bitkiler ve kapalı tohumlu (Angyospermea) bitkiler olarak ayırıyoruz. Sabah salonda kuramsal olarak tanıtılan ağaç türlerini öğleden sonra yapılan park gezilerinde canlı olarak görüp inceleyebilme fırsatı buluyoruz. Okulun son haftasında Pazar günü çok sayıda ağaç türünün görebileceği bir orman gezisi yapılarak ağaçları tanıma fırsatı buluyoruz. Son yıllarda gezi yapılan orman Karabük-Yenice olmaktadır. Yetişkinlere yönelik olarak 26 yıldır yapılan bu etkinlikler gelenekselleşmiş durumdadır. Şubat-mart aylarında arayanlar olmakta ve okul ne zaman açılacak diye sorulmaktadır. Dendroloji (Ağaçbilim) Okulu’nun programı bir miktar değiştirilerek ilkokul ve lise öğrencilerine ve anasınıfı öğretmenlerine yönelik etkinlikler de yapıldı. Belirtmekte yarar var ki, son yıllarda ağaçları ve çalıları tanıyıp öğrenmek isteyenlerin erişebileceği kitaplar artmıştır. 25 yıllık deneyime dayanarak; ağaçları tanıdıkça daha iyi ve anlaşılabilir ağaç fotoğrafı çekebiliyor, iyi ve anlaşılabilir fotoğraf çektikçe ağaçları daha iyi tanıyabiliyoruz.

Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneğinin okulunda verilen eğitim dernek üye ve gönüllülerinden oluşan eğitmenlerce gerçekleştirilmektedir. Okula yaklaşık130-150 kişilik katılım olmaktadır. Beş haftanın sonunda ağaçların çoğunu tanıyabilen veya nasıl ayırt edilebileceğini öğrenmiş insan sayısı artmaktadır. Okul duyuruları afiş, e-posta olarak yapılmakta ve geniş bir kesime ulaşmaktadır. Tahmin edilebileceği üzere katılanların büyük çoğunluğu Ankara’da oturanlardır. Bazı yıllarda İstanbul, İskenderun, Yozgat gibi yerlerden gelenler olmuştur. Şu ana kadar üç bin kişi bu eğitimlere katılmıştır. Farkındalığı artmış bireylerin çoğalmasıyla; toplumun, insanlığın ortak varlığı olan ormanların ve ağaçların korunması sağlanabilecek, ağaçlandırmalarda doğru tür seçimi yapılabilecektir. Yirmi beş yıllık uygulama ile buna karınca kararınca da olsa katkımız olmuşsa sevinç duyarız.