MASİS  ÜŞENMEZ   İLE NFT DENEYİMİ KONUSUNDA SÖYLEŞİ

ZEHRA ÇÖPLÜ : Öncelikle bize kısaca kendinizden bahseder misiniz?

MASİS ÜŞENMEZ : İstanbul’da doğdum, son 15 yıldır sokak fotoğrafları çekiyorum. Öncesinde de fotoğrafa çocukluktan gelen bir ilgim vardı. Bu ilgimi daha profesyonel bir yere taşımak  için öncelikle yarışmalara katıldım, EFIAP ünvanına hak kazandım. Fotoğrafçılık ve Kameramanlık ve Marmara Üniversitesi  Fotoğraf Yüksek Lisans bölümünden mezun oldum. 2017 yılında ailemle birlikte Fransa’ya taşındık ,burada profesyonel fotoğrafçı olarak çalışmaya başladım. Sokak ve belgesel tarzda çalışmalarım bulunuyor. Özellikle şu anda Fransa’da festivallere, sergilere katılıyorum. Son olarak Arles Festivalinde fotoğraflarım sergilendi. Son bir yıldır daha çok yükselen değer NFT’ ye yoğunlaştım.

ZEHRA ÇÖPLÜ : İlk NFT fotoğrafınızı ne zaman yüklediniz? Hangi fotoğrafı seçtiniz ve neden?

MASİS ÜŞENMEZ : İlk fotoğrafımı Foundation üzerinden mintledim. Mint fotoğrafı , NFT olarak Blokchain’e yüklemeye deniyor. O zamanlar henüz fotoğraf koleksiyonu oluşturmayı falan düşünmedim, o yüzden ödüllü bir fotoğrafımı kullandım, sokak fotoğrafları da henüz o dönemde satılmadığı için daha göze hoş gelecek bir fotoğraf seçtim diyebilirim. 4 Nisan 2021’de ilk mintimi yaptım, henüz fotoğrafın NFTde nasıl bir etki yapacağı da belli değildi. O yüzden daha çok deneme yanılma ile ilerledik. Pek çok fotoğrafçı fotoğraflarına hafif hareketler ekleyip “NFT’ leştirmeye” çalışıyordu. Şimdi o zamana göre daha oturmuş bir pazar var. 

ZEHRA ÇÖPLÜ : NFT’ye girmenizde ne etkili oldu?

MASİS ÜŞENMEZ : Öncelikle daha öncesinde böyle bir teknolojinin varlığından bile haberim yoktu. Blockchain ve Bitcoin ile ilgili temel bilgilere sahiptim sadece. Özellikle Beeple’ın 69 milyon USD’ye sattığı ‘’ The First 5000 Days’den’’ sonra NFT pek çok sanatçının radarına girdi. Pandemi nedeni ile de evde fazla oturduğumdan bu konu hakkında bulduğum kaynakları okumaya ve neler yapabileceğimi düşünmeye başladım. Sonra bazı arkadaşların da bu alana girdiğini görünce ben de kendimi denemek istedim. Böylece NFT maceram başladı.

ZEHRA ÇÖPLÜ : Bir senedir NFT dünyasında neler yaşadığınızı anlatır mısınız?

MASİS ÜŞENMEZ : Dediğim gibi başta sanki karanlıkta yolumuzu arıyor gibiydik. Discord üzerinden diğer sanatçılar ile konuşarak yapılması gerekenleri anlamaya çalışıyorduk. Öncelikle Foundation’da  1/1 denilen tek fotoğraflık işleri satmaya çalıştım. Etherium’da mint işleminde büyük paralar harcamak gerektiği  için, Tezos (XTZ)  üzerinden de çalışmalarımı paylaştım. Burada yavaş yavaş bir çevre edindim ve OpenSea’nin yükselmeye başlaması ile orada kolleksiyonlarımı paylaşmaya karar verdim. Tam olarak rakamlara hakim olmasam da Etherium’da 45, Tezos üzerinden 60 civarı satışım oldu. OpenSea’de anasayfada paylaşılan ilk Türk fotoğrafçı oldum. Kendime kolektör demesem de özellikle genç sanatçılardan yoğunlukla Tezos üzerinde 150’den fazla eser topladım.

ZEHRA ÇÖPLÜ : Biraz oluşturduğunuz koleksiyonlardan bahseder misiniz?

MASİS ÜŞENMEZ : İlk serim Shadows and Silhouettes,  5’er edisyon olarak, siyah beyaz gölge ve silüetlerden oluşan bir sokak fotoğrafı serisi, sonrasında Hindistan’da çektiğim portrelere yer verdiğim renkli bir seri koydum. En büyük başarıyı  Kar: Istanbul Under Snow serisi ile yakaladım. 33 fotoğraflık seri OpenSea ana sayfaya çıkarak sold-out oldu. Halen dönem dönem Trending  NFT  Collections bölümüne çıkıyor. Yeni yüklediğim seride ise İstanbul’da vapurlar pencerelerinden çektiğim portrelere yer verdim. Bunların dışında da Foundation’da renkli ışık gölge sokak fotoğraflarımın olduğu bir serim var.

ZEHRA ÇÖPLÜ : Favori NFT fotoğraf sanatçılarınız kimler?

MASİS ÜŞENMEZ : Fotoğrafta Justin Aversano’nun Twin Flames serisini,  Drifter Shots’ın Where My Vans Go serisini, Alejandro Cartagena’nın 50 Carpoolers serisini önemli buluyorum. Bunlar fotoğraf koleksiyonu nasıl olmalı diye soranların incelemesi gereken koleksiyonlar. Türkiye’den de Rızacan Kumaş’ın Panaromic Portraits’i önemli bir örnek. Crypto Art kısmında ise Murat Pak ve Xcopy favori sanatçılarım. Bunlar OG dediğimiz daha NFT’nin ilk günlerinde çalışmaya başlamış ve sanatçıların bu alana girmesine ön ayak olmuş kişiler.

ZEHRA ÇÖPLÜ : Hangi NFT’yi koleksiyonunuza katmak isterdiniz?

MASİS ÜŞENMEZ : Aslında yukarıdaki  isimlerin hepsinden bir eseri  kolleksiyonuma  katmak isterim ama tek bir isim vermem gerekiyorsa sanırım seçimim, Alejandro Cartagena’nın   50 Carpoolers olurdu. Bence sınıf ayrımını gösteren önemli bir proje.

ZEHRA ÇÖPLÜ : NFT’ye yeni giren birine ilk öneriniz ne olur?

MASİS ÜŞENMEZ : Öncelikle en azından A1 seviyesinde ingilizce öğrenmelerini öneririm. Topluluk içinde dikkat çekmek için sadece fotoğrafınızın kalitesi yeterli olmuyor. Kendinizi ve işlerinizi tanıtmanız gerekli. Türk fotoğrafçılar google translate’in yeterli olduğunu düşünüyor ama yazdıkları koleksiyon tanıtım yazıları birbiri ile bağlantısız kelime toplulukları gibi duruyor ve bu onların markasına zarar veriyor. Hiç olmazsa herkesin çevresinde ingilizce bilen biri vardır, metni yayınlamadan bir gözden geçirmelerinde fayda var. Onun dışında gereksiz yerlerde shill yapılması hoş olmuyor. Shill sanatçıların işlerini kolektörlere göstermek için tweet altlarında paylaşması demek. Ancak mesela bir kolektör selam yazdığında altına gelip işinizi atmanız size zarar verir. Takipçi edinmek için sürekli shillemenizi isteyen sahte hesaplar da var, bunlarla da zaman harcanmamasını öneririm. 

ZEHRA ÇÖPLÜ : NFT Nedir?

MASİS ÜŞENMEZ : Non- Fungible Token, Türkçe’ye Nitelikli Fikri Tapu olarak çevrildi.  En kısa tanımıyla başka bir eşi daha bulunmayan dijital varlıklardır. Kripto varlıkların aksine, NFT’ler kendi aralarında değiştirilemezler. Her birinin eşsiz olması, her birinin ayrı özelliklere sahip olmasını sağlar ve iki varlığın denk olmasının önüne geçer. Müzikten internet giflerine ya da fotoğrafa her tür dijital dosyayı  NFT olarak sunmak mümkündür.

ZEHRA ÇÖPLÜ: NFT Nasıl alınır?

MASİS ÜŞENMEZ: Öncelikle bir cüzdanınızın ve içinde almak istediğiniz NFT’nin para biriminde bir tutarın içinde olması lazım. En popüleri şu an için Metamask ve Ethereum. 

ZEHRA ÇÖPLÜ: NFT Nasıl satılır?

MASİS ÜŞENMEZ: Satış için ya elinizdeki  NFTleri marketler üzerinden tekrar satışa çıkarabilir ya da sıfırdan yeni bir NFT yaratıp onun satışını yapabilirsiniz. 

ZEHRA ÇÖPLÜ: NFT Fotoğraf nedir, nasıl NFT Fotoğraf yapılır?

MASİS ÜŞENMEZ: NFT fotoğraf Blockchain üzerine fotoğrafın mintlenmesi/basılması sonucu oluşturulur. Böylece Blockchain teknolojisi kullanılarak fotoğrafın tüm bilgileri kayıt edilmiş olur.

ZEHRA ÇÖPLÜ: NFT satın aldığınızda ne elde edersiniz, insanlar neden NFT alıyor ?

MASİS ÜŞENMEZ: Gerçek hayatta bir sanat eseri neden alınıyor ve ne elde ediliyor ise aynı şeyler NFT için de geçerli. Burada da bir NFT’ye sahip olduğunuzda sanat eserine sahip olmuş oluyorsunuz ve bunu satıp gelir elde etmek ya da cüzdanınızda tutup mutlu olmak elinizde.

ZEHRA ÇÖPLÜ : NFT Fotoğrafı satın aldığınızda, telif hakkı kime ait oluyor ?

MASİS ÜŞENMEZ : Telif hakkı eğer özellikle tersi belirtilmedi ise her zaman fotoğrafçıdadır, ancak tüm hakları ile de satışını yapmak mümkün. Genelde genişletilmiş lisans hakları ile satılıyor ve böylece kolektörün sergilemesine olanak anınıyor.

ZEHRA ÇÖPLÜ : Bir NFT Fotoğrafı yaratma maliyeti nedir ?

MASİS ÜŞENMEZ : Maliyetler nereye yüklediğinize ve o sırada gas ücretlerinin ne olduğuna göre değişiyor. Bir gün 10 dolara yükleyebiliyorken başka bir gün 100 usd’ye çıkabiliyor, o yüzden bir rakam vermek çok güç. Gas ücretleri Blockchain’de gerçekleşen işlemlerin bedelidir ve ETH’in en ufak birimi olan Gwei ile ölçülür. Blockchain’de her işlem minerların onayından geçer ve bu hizmet için kendilerine bir ücret ödenir. Ağ ne kadar yoğunsa Gas Fee o kadar yükselir. Genel olarak Amerika’nın uyuduğu zamanlar Gas ücreti düşer.

ZEHRA ÇÖPLÜ : NFT Nereden alınır  ve satılır, Fotoğrafçılar için en iyi satış siteleri hangileridir?

MASİS ÜŞENMEZ : Bunun için kullandığımız marketler var ve bunların Fotoğrafçılar için en çok kullanılanları sırası ile OpenSea, Foundation, Super Rare ve Sloika diyebilirim. Hepsinin kendi avantajları ve dezavantajları var ancak yeni giren birine önereceğim ilk pazar OpenSea olacaktır. OpenSea’ye tek sefer ücret ödeyip istediğiniz kadar koleksiyon açıp iş yüklemeniz mümkün. Polygon ve Solana gibi ağları da desteklediğinden ücretsiz iş bile koyabilirsiniz ama bu işin ana merkezinin Ethereum olduğunu da unutmayın. Foundation’da örneğin ilk girdiğinizde koleksiyon açmak, mint yapmak ve satışa koymak için en az üç ücret ödemeniz gerekir ve bu çoğu yeni giren için büyük bir sorun oluşturuyor. Foundation’ın avantajı sizin adınıza işleriniz Blockchain üzerine mintlenmiş oluyor ve siz istediğiniz sürece orada kalıyor. OpenSea ise gerçekte satışa kadar fotoğrafları mintlemeyip kendi server’ larında tuttuğu için istediği zaman İranlı, Kübalı sanatçıları sansürleyip NFT’lerine erişimi engelliyebiliyor. 

ZEHRA ÇÖPLÜ : Bir NFT Fotoğraf, kaç el değiştirebilir, her satıştan para kazanılır mı ?

MASİS ÜŞENMEZ : Bunun bir sonu yok her alan fotoğrafı tekrar satışa sunabilir. NFT’nin bence en büyük avantajı  her satış sonrası ikinci satış geliri elde edilebiliyor. Bu normal sanat dünyasında pek alışık olmadığımız bir kavram. Geçmişte parasızlık içinde ölmüş sanatçıların işleri milyon dolarlara satılırken torunlarının bu satışlardan bir pay almaları çok zor ancak NFT’de her satıştan bir gelir elde edilmesi mümkün.

ZEHRA ÇÖPLÜ : NFT Dünyasında tanıtım için nerelerde olmak lazım?

MASİS ÜŞENMEZ : Tanıtım gerçekten çok önemli, eğer sadece fotoğrafı yükleyip bırakacaksanız satış şansınız çok az. Bu yüzden öncelikle twitter’ı aktif olarak kullanmanız gerekiyor. Sadece kendi işlerinizi tanıtmak için değil başka fotoğrafçılar ile iletişime geçmek, onların işlerini de paylaşmak, kendi deneyimlerinizi başkalarına aktarmak, twitlerinizde kimseniz, onu göstermek önemli. Son dönemde Twitter spacelerde konuşup işlerinizi tanıtmanız da önem kazandı. Öncesinde bu ortamı Clubhouse sağlıyordu, ama ağırlık şu an Twitter spacelere kaymış durumda. Kendinize bir metin hazırlayıp spacelerde bunu anlatmanız yararlı olacaktır. Twitter’daki info bölümünün de doğru kullanılması sizin hesabınızı inceleyen kollektörler gerekli. Buraya kısa bionuz, varsa siteniz, koleksiyonlarınıza ulaşılabilecek bir link, instagram hesabınızı eklemeniz yararlı olacaktır. 
Twitter dışında önemli bir sosyal medya da Discord. Burada bulunan fotoğraf kanallarında işlerinizi paylaşmak, konuşmalara katılmak da topluluğun içine girmenize fayda sağlayacaktır. Özellikle Meta Jungle, Obscura, Quantum gibi kanallara abone olmanızı önerebilirim. Her kanalın işlerinizi paylaşın bölümü bulunuyor, orada koleksiyonları paylaşmak, fotoğrafçılar ile sohbetlere girmek tanıtım için yararlı olacaktır.

ZEHRA ÇÖPLÜ : Güvenlikle ilgili de birçok sorun olduğunu görüyoruz. Sizin düşünceleriniz nelerdir?

MASİS ÜŞENMEZ : Evet, özellikle Metamask cüzdanının çalınması sık rastlanan bir durum. Pek çok ünlü sanatçı bu durumu yaşadı, halen de yaşanıyor ve bu tür olayların nereden geleceği de bilinmiyor. Sürekli yeni yollar çıkıyor. Sonuç olarak bilmediğiniz bir linke tıklamamak, DM’lerden gelen zip dosyalarını açmamak gerekiyor. Cold Wallet denilen donanımlardan almakta büyük fayda var. Ledger ve Tezos bu işin önderleri şu anda. Bu cihazlardan oluşturduğunuz cüzdanların çalınma olasılığı, Metamask tarzı yazılımsal cüzdanlara göre çok daha düşük. Bir de cüzdan açarken oluşturulan seed words’leri kesinlikle bilgisayar ortamında saklamayın ya da fotoğrafını çekmeyin, bir kağıda yazarak kasaya kaldırın. 

ZEHRA ÇÖPLÜ : NFT fiyatlandırması nasıl yapılmalı? Bu konuda önerileriniz var mı?

MASİS ÜŞENMEZ : Fiyatlandırma tamamen sanatçı ile ilgili bir durum. Ancak NFT kolektörleri tarafından tanınmıyor iseniz yüksek fiyatlardan eserlerinizi  koymanız satış şansınızı çok düşürür. Bu yüzden başta daha uygun fiyatlar ile girip ilerleyen dönemde, yeni çıkaracağınız koleksiyonlarda yavaş yavaş fiyatlarınızı arttırmanızda fayda olduğunu düşünüyorum. Satış kanallarının da fiyata olan etkisi çok fazla. Örneğin OpenSea’de kolektörler daha uygun fiyatlı işler alırken Foundation’da çok daha yüksek fiyatlara satın alıyorlar. Bunun başlıca nedeni de pazar yerlerinin akıllı kontratları aslında. OpenSea  size kendi kontratı üzerinden mintleme yaptırırken, Foundation her kullanıcıya özel bir kontrat sağlıyor. Bu da fiyatın artmasına etki ediyor.

ZEHRA ÇÖPLÜ : Son olarak eklemek istediğiniz bir konu var mı?

MASİS ÜŞENMEZ : Özellikle NFT dünyasına yeni girecek fotoğrafçıların twitter’ı iyi kullanmalarını öneririm. İnsanlarla ilişkiye girmekten, spacelerde konuşmaktan korkmasınlar. Yapıcı olsunlar, burada kimse birbirinin rakibi değil, yarışma motivasyonu ile girmek çok yanlış, başkalarının başarısına sevinmeniz gerekir. Sabırlı olmakta fayda var yoksa psikolojik olarak satış olmaması yıpratıcı olabiliyor. O yüzden satışa kafayı takmak yerine, yeni arkadaşlıkların tadını çıkarmakta fayda var.

Sevgili Masis Üşenmez ; Röportaj için teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.