FOTOĞRAF SERGİSİ: YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN ÖNERİLER

Sanatla uğraşanlar yüzyıllardır eserlerini sergileyip, sanatseverlere ulaştırmaya çalışmaktadırlar. Özellikle eski devirlerde sergiler, eserleri izleyici ile buluşturmanın en iyi yoluydu. Sanatçılar geçimlerini sağlamak amacıyla da sergiler düzenlerdi. Günümüzde ise eserlerin satışının eskisi kadar kolay olmadığı bilinmektedir. Sergi açmak günümüzde sanatçının şahsi biyografisini geliştirmek amacıyla arzulanan bir yol olmuştur [1,2]. 

Bu durum bir görsel sanat alanı olan fotoğrafçılık için de geçerlidir. Sanatta, sanatsal işlemin; eserlerin sergilenmesiyle ve izleyicisine kavuşmasıyla tamamlandığına inanılır. Fotoğrafçı bu sanatla meşgul olduktan sonra, fotoğrafı özümsemeye çalışır, lensten bakışını geliştirir ve sonunda artık eserlerini dış dünya ile paylaşabileceğini düşünmeye başlar. Diğer bir ifadeyle eserlerini bir sergide sergilemeyi hayal etmeye başlar. Satış beklentisinden ziyade sergilerle kendisine sanatsal bir biyografi oluşturur. Bu biyografi kendisine yeni sergilerin ya da galerilerin yolunu açar ve profesyonel fotoğraf kariyeri için önemli bir basamak olur. 

Bu derlemede bir sergi hazırlarken dikkate alınacak noktalar payşılmaya çalışılmıştır. Eserlerini sergilemek isteyen, ancak bu konuda henüz zihinsel hazırlık aşamasında olan sanatçı adayları ve sanatseverlere sergi hazırlıkları, sergi açılışı ve kapanışı aşamaları konusunda bilgiler ve deneyimler aktarılacaktır [3]. 

Öncelikle açacağınız serginin konusunu gözden geçirin. Sergilerde sanatçılar sadece en iyi çalışmalarını sergilemezler, aynı zamanda bu eserlerin zemininde yatan bir fikri ya da bir konsepti ifade ederler. Bu nedenle serginizin bir öyküsü olmalıdır. Bu öykü serginizin yol rehberi olup her bir eser bu harita ile anlam kazanacaktır. Eserlerin her biri bu öyküde bir karakteri temsil eder ve öykünüz güçlüyse, ilgili eserin sergideki bağlamı da belli olur. 

Serginizin öyküsünü oluştururken mevcut sergileri gözden geçirebilir, medyayı takip edebilir ya da web sitelerinden yararlanabilirsiniz. Öykünüzü hazırlarken izleyiciye ne demek istediğinizi kendinize sormalısınız. Öyküde ne kadar ayrıntı olursa o kadar iyi olacaktır. Konu başlığının dikkat çekici olması da serginizin cazibesini artırır [4].

Sergiyi planlarken öncelikle büyük galerileri hedeflemek yerine küçük sergileme alanları hedeflenmelidir [5]. 

Serginizin maliyet ve fayda analizini yapmalısınız. Eserlerinizi arşivinizde tutmanız size bir fayda sağlamayacaktır. Bunu sanatseverler ile paylaşmalısınız ancak bunun bir bedelinin olduğunu da unutmamak gerekir. Serginizin bütçesini oluştururken baskı, çerçeveleme, askı, sergi alanının kirası, ulaşım, taşıma, fotoğraf düzenleme, afiş, kitap baskı, tanıtım, iletişim ve açılışta yapacağınız ağırlama masrafları dikkate alınmalıdır [1,2,3].

Serginizi hazırlarken elinizde bir biyografinizin hazır bulunmasında fayda vardır. Bu biyografi başvuracağınız galerilere sizin hakkınızda bilgi sunacağı gibi, daha sonra serginizi ziyaret edeceklerin merakını da giderecektir. Biyografinizi hazırlarken her türlü abartıdan uzak fotoğrafa ilişkin elinizde bulunan kişisel bilgilerinizi paylaşmalısınız, çünkü biyografiniz size yeni kapılar açacaktır. Hatta kendi tanıtımız için bir web sitesi hazırlayıp muhtelif çalışmalarınızı burada sergileyebilirsiniz [ 2,5]. 

Sergi için fotoğraflarınızı seçerken arşivinizi gözden geçirip konu bağlamında uyumlarının yanı sıra teknik uyumlarını da gözden geçirmelisiniz. Fotoğrafların ebatları, rezolüsyonları, işlenme tarzları, nitelikleri vb. uyumlu olmalıdır [2,3].

Fotoğrafları seçerken en mükemmellerini seçmek esas olsa da bu yaklaşım her zaman sizi başarıya götürmeyecektir. Satış maksadıyla sergilemelerde mükemmeliyet ağır bassa da bazen serginizi izlenebilir kılmak için fotoğraflarda bu koşulun gözardı edilmesi olasıdır. Sanatçının yaratıcılığı ve vermek istediği mesaj ön planda tutulmaya çalışılır [5].

Fotoğraflarınız arasından seçim yapmak sizi çok zorlayabilir. Bu nedenle bazı galerilerde bulunan kuratörlerin size seçim konusunda yardımcı olması mümkündür. Ancak hangi fotoğrafın daha çok beğeni kazanacağını kestirebilmek için etrafınıza danışabileceğiniz gibi, sosyal medyada en çok beğenilen fotoğraflarınıza bakmanız da doğru olabilir. Ancak yinelemek gerekirse seçtiğiniz fotoğraflar birbiriyle uyumlu olmalıdır ve sırasıyla sergi dizilimi boyunca akmalıdır [1].

Seçilen fotoğrafların aynı konu ekseninde olmaları da gerekir [5]. 

Sergilenecek fotoğrafları seçerken bütçe, baskı boyutu, renk, konu ve sergi alanının büyüklüğü gibi etmenler de dikkate alınmalıdır. Maliyet ve baskı boyutu doğrudan birbiriyle ilişkilidir. Baskı boyutu arttıkça baskı maliyeti de artacak, hata, kusurlar ve çerçeveleme ihtiyacı ortaya çıkacaktır. Galeriye göre askı yöntemi de değişecektir. 

Fotoğrafların baskı rengi tercihinde seçmiş olduğunuz konu belirleyici olduğu kadar, sergiyi düzenleyeceğiniz alanın özellikleri de önemlidir. Klasik döşenmiş bir galeriye rengârenk fotoğraflardan oluşan bir koleksiyon uygun olmayabilir. Fotoğrafları oluşturan setin renkleri uyumlu olmalıdır. Nadiren hem renkli hem de siyah beyaz fotoğraflar aynı sergide yer alabilir. 

Fotoğraflar için kullanılan çerçevelerin rengi de önem arz eder. Genelde beyaz, siyah ya da krem rengi çerçeveler tercih edilir. Çerçevede uygun renk seçiminin amacı gözün odaklanmasının sağlanmasıdır. Bunun dışında seçilecek olan bir çerçeve fotoğrafın önüne geçebilir. Sergileme alanının planlama aşamasında gezilmesi son derece önemlidir. Bu size sergide kullanacağınız fotoğraf sayısı konusunda yol gösterici olur. Ayrıca baskı boyutları konusunda fikir verebilir. Seçmiş olduğunuz fotoğrafın boyutu hangi büyüklükte olursa olsun, fotoğraflar arasında bir ya da iki fotoğraf eninde boşluk olacak şekilde birbirinden uzak yerleştirilmeli ve göz hizasına asılmalıdır [6].

Bunları planladıktan sonra artık baskı aşamasına geçebileceğiz. Bu aşamada da yeni badireler atlatmanız olasıdır. Baskı niteliğinin takibi önemlidir. Baskı öncesi örnek baskılar alınarak düzen ve netlik kontrol edilmelidir. 

Baskı sayısı belirlenirken, baskı kağıdı ya da baskı materyalinin seçimi önemlidir. Eserlerinizi satışa sunmak istediğiniz takdirde baskı materyali ve fotoğrafınızın kalitesi kadar, baskı adedi de önemli olacaktır. Baskı adedinin sınırlanması ve bunun kayıt altına alınması, eserlerinizin satışı aşamasında cazibelerini artıracaktır. Ancak sınırlı baskı vaadi ile satış yaptıysanız, bu artık aynı fotoğraflardan başka baskı yapamayacağınız anlamına gelecektir.  Bu nedenle baskı sayınızın gerçekçi olmasına özen göstermelisiniz [ne az ne de çok]. Diğer dikkate alınması gereken husus ise sergide satışa sunmuş olduğunuz eser ile baskı olarak alıcıya teslim ettiğiniz eserin aynı olmasıdır. Bu nedenle baskı sürecinin denetlenmesi çok önemlidir. Mümkünse aynı baskılar aynı yazıcıdan çıkmalıdır [1].

Sergiler kişisel ya da karma olarak açılabilir. Sergiye yeni başlayan sanatçı adayları için ilk sergilerini bir grup fotoğrafçı ile birlikte düzenlenmesi önerilir. Fotoğraf dernekleri ve kulüpleri üyelerine karma sergi açmaları konusunda olanak sunarlar. Herhangi bir derneğe ya da kulübe üye değilseniz, karma sergi ortaklarınızı sosyal medyadan bulabilirsiniz. Sizin gibi fotoğrafa ilgi duyan, fotoğraf çeken ve fotoğraflarını paylaşan arkadaşlarınızı tespit edebileceğiniz gibi, şehrinizde güzel sanatlar ile uğraşan ressam, heykeltraş vb. sanatçıları  bulabilir ve kendileriyle ortak ilk serginizi planlayabilirsiniz [2]. 

Kişisel sergi planlıyorsanız, genelde öncesinde karma sergilerde deneyim ve başarı kazanmış olmanız beklenir. Kişisel sergi, sergiyi düzenleyen için sahneyi tek başına paylaştığı bir etkinlik olup sanatçının yeteri sayıda eserinin, izleyicisinin ve mali gücünün olması gerekmektedir; çünkü artık sergi maliyetlerinin başka sanatçılarla paylaşılmaları sözkonusu olmayacaktır. Ayrıca sergi düzenlemenin iş yükünü, risklerini ve oluşabilecek sorunlarını da tek başına omuzlamak durumunda kalması sözkonusu olacaktır [1,3]. 

Karma sergiler yeni başlayanlara kolaylık sağlasalar da sanatçı ya da sanatçı adaylarının birlikte çalışmalarının getirdiği sıkıntıları da beraberinde getirmektedir. Sergi, iş yükü, masraflar vb. konularındaki fikir ayrılıkları uzlaşı ile sonuçlanmazsa serginin düzenlenmesi bile riske girebilir. Hatta sergi sonrası küskünlüklerin oluşması bile mümkündür.

Özetle, eserlerinize güveniyor ve maddi olanağınız varsa kişisel sergi açmanız, ancak eserleriniz henüz yeterli olgunluğa ulaşmadıysa, deneyiminiz yoksa ve maddi kaynaklarınız yeterli değilse karma sergi düşünmeniz daha isabetli olacaktır [4].

Hazırlıklarınızı belirli bir noktaya getirdikten sonra sıra sergileme alanına gelir. Bu da düşünüldüğü gibi kolay değildir. Bazı galeriler yoğun talep nedeniyle yakın zamana randevu veremiyor iken, bazıları kuratörleri aracılığıyla sergi seçimini yapmaktadırlar. Sergilere yeni başlayan birisi olarak, galerilerin telefon ve adres listelerini hazırlamakla başlayabilirsiniz. Galerilerde sergilerden sorumlu kişilerden randevu almak gerekmekte, ancak bazı galeri ve sergi alanları mail yolu ile iletişim kurmayı tercih etmektedirler. 

Galeriler sizi reddettiklerinde hayal kırıklığına uğramayın, vazgeçmeyin ve yeniden deneyin. Galerinin sahibi ya da yöneticisi ile görüşme olanağınız olursa ve gösterdiğiniz portfolyo reddedilse dahi kendilerinden çalışmalarınız hakkındaki görüşlerini alın. Yapıcı eleştirilerden yararlanmaya çalışın [5].   

Galeriyi seçerken ücreti, ulaşımı, toplu taşımaya yakınlığı, açılış-kapanış saatleri, mekanın büyüklüğü, ikramları, kuralları (müzik, alkol, sergi sonrası temizlik vb kısıtlamalar) gibi koşullar önem arz eder. Kimisi tam donanımlıdır, kimisinde dışarıdan ikram hizmeti kullanmak durumunda kalabilirsiniz  bazıları ise engelli erişimine uygun olmayabilir [7]. 

Bazı galerilerde ise sergi süresince eserlerinizi koruyacak görevlileri bulunmayacaktır. Eserlerinizin güvenliğinden ve satışından kendiniz sorumlu olacaksınız. Bu özellikle AVM’lerde yapılan sergilerde söz konusudur. Buralarda satışlar arzu edildiği düzeyde olmayacaktır, çünkü ziyaretçilerin birincil hedefi sergi gezmekten ziyade alışveriş yapmak ya da yemek yemektir. Bazı galeriler ise sergilenen eserlerin satışından komisyon isteyecektir [1,2,3].

Galerinizi seçtikten sonra, sıra müracaatınıza gelmiştir. Profesyonel galerilerin internette başvuru formu bulunur, bazıları ise e-mail ile başvuru kabul etmekte ya da yüz yüze görüşmeyi tercih etmektedir [7]. 

Kimi galerilerin  web sayfasından sergileme dönemlerini ve çağrılarını takip etmek gerekebilir. Yapılan çağrıya uygun başvuruda bulunarak, eserlerinizi sergileme olanağına kavuşabilirsiniz [1].

Galerilere başvururken sizden serginizi açıklamanızı isteyeceklerdir. Bu açıklama serginizin kabulü bakımından hayati öneme sahiptir.  Konunuzun ana fikrini açıklayın. Ne elde etmek istediğinizi ve ne amaçladığınızı açıklayın. Ele aldığınız konunun diğer konulardan neden farklı olduğunu açıklayın. Kattığınız yenilikleri sunun ve galerinin sizin serginizi neden seçmesi gerektiğini ifade edin. Sizin yapıp da başkalarının yapmadığı şeylerden söz edin. Başvurunuza çalışmalarınızdan bazı örnekler ekleyin. Biyografinizi hazırlarken, kendinizi galeriye birkaç paragrafta uygun biçimde tanıtmak için ne zaman fotoğraf çekmeye başladığınız, nerede yaşadığınız, doğum yeri ve tarihi, eğitim geçmişi, fotoğrafa başlama nedeni gibi bilgilere yer verin. Fotoğrafa ilişkin becerilerinizden söz ederken her türlü abartıdan kaçının. Yazımda üçüncül tekil şahıs tercih edin. Düzenlediğiniz ya da katıldığınız sergilerden, yaptığınız fotoğraf sunumlarından, fotoğrafla ilgili yazdığınız kitap ve makalelerden ve aldığınız fotoğraf eğitimlerinden söz edin [7].

Sergilenecek fotoğrafların boyutu ve sayısına karar vermek gerekir. Bunu temelde sahip olduğunuz bütçe belirleyecektir. Bütçeyi sahip olduğunuz fotoğrafların nitelikleri ve galerinin özellikleri belirleyecektir. Örneğin; üç metrelik bir sergileme duvarına sahipseniz, üç adet ortalama bir metrelik fotoğrafları asmanız duvarın sıkışmasına neden olacaktır. Diğer yandan aynı duvara dört adet 50 cm genişliğinde fotoğraf asmanız, fotoğraflar arasında çok fazla boşluğun oluşmasına neden olacaktır. Karar sizin. Çok iyi olduğunu düşündüğünüz eserlerinizin büyütülerek sergilenmesi mümkündür. Fotoğraf büyüdükçe baskı maliyeti de artacaktır. Diğer yandan sergi salonunuzun tüm duvarlarını da doldurmanız gerekmemektedir [1]. 

Galeriye kabul edildikten sonra galerinin planına bakın. Bu plana göre fotoğraf sayısı ve boyutunu ayarlamanız mümkündür. Mekanların aydınlığına göre fotoğraf seçimi yapın.  Karma sergide ise yer ve oda paylaşımı konusunda uzlaşı sağlanmalıdır [6,8]. 

Konunuzu seçip, fotoğrafları belirleyip, mekanı ayarlayıp inceledikten, fotoğrafların ebatlarına karar verdikten sonra baskı için uygun bir yer bulmanız gerekir. Baskı ortamı ve boyutunu yine bütçeniz belirleyecektir [2].  Farklı baskı materyallerini basım merkezlerinde bulmak mümkündür. Bu kağıt, karton baskı olabileceği gibi kanvas üzerine yapılan baskılar da olabilir. Metal baskılar da son zamanlarda popüler olma yolundadır. Çerçeveleme işlemi ise karar verilmesi gereken bir diğer husustur [1,5]. 

Çerçeveletmeye karar verirken fotoğrafınızın ebadı, ağırlığı, galerinizin askı olanakları ve bütçeniz belirleyicidir. Bazen de fotoğrafların baskısını hazır çerçevelere göre belirleyip, ekonomik çerçeveleme çözümü de elde etmek olanaklıdır. Bu çerçeveler ise sergiden sergiye dönüşümlü olarak kullanılabilir. Çerçeve gerekmediği taktirde, galerinin duvarları elverişliyse duvara yapıştırma hamuruyla fotoğrafları yapıştırmak mümkündür [1,2].  

Fotoğraflarınızı galeriye asmak için kendinize bir günlük mesai ayırın. Tablolarınızı asarken en uygun yükseklik “galeri” yüksekliğidir. Bu galeri tavanından 145 cm’lik bir mesafeye verilen ölçüdür. Bu çoğu birey için göz hizasına tekabül eder, ancak standart olmayan galeri yüksekliklerinde yine de göz hizasını ölçü olarak kabul etmek doğru olacaktır.  Fotoğraflar arası mesafeyi ise fotoğrafların eni ve duvarın genişliği belirleyecektir. 

Fotoğrafları içeren sergi kataloğunuz varsa, katalogdan takiplerini kolaylaştırmak için sergilediğiniz fotoğrafların kenarına ya da köşesine küçük çıkartmalarla numaralar verin. Sanatçının adını da yazabilirsiniz ya da ücret bilgisi belirtmek isterseniz yine bu tarz çıkartmalar kullanmanız uygun olur. Satılmış eserleri belirtmek için renkli çıkartmalar eklenmesi de mümkündür [8].

Fotoğrafları galeride asmak ya da sergilemek için farklı araçlar bulunmaktadır. Bazı galerilerin ya da sergi mekanlarının askı sistemleri bulunmamaktadır. Bu nedenle şövale ya da bazen tripotlar kullanılır. Sehpa ya da sütunlar genelde heykel ya da plastik eserler için kullanılır. Bazen de eseri duvardan uzaklaştırmak için kullanılır. Askılar fotoğrafın arkasına yapıştırılır ve duvarda mevcut bir çivi ya da tavandan aşağıya sarkan bir askıya asılır. Askılar çerçeveye yapışık olabileceği gibi doğrudan fotoğrafın yapışık olduğu karton ya da plastik materyale de yapıştırılabilir. Bant yapıştırıcılar ise yine ağır olmayan fotoğrafların arka yüzüne yapıştırılabilir. Bantların iki yüzünün de yapışma özelliği bulunması nedeniyle doğrudan duvara yapıştırmak da mümkündür. Bu amaç için hazırlanmış yapıştırma hamurları da vardır. Hamurlar nispeten duvardan daha kolay sökülürler ve duvar boyasında hasara neden olmaz ancak çok ağır fotoğrafları taşıyamayabilir. 

Tavandan inen kancalara fotoğraf asılması planlanıyorsa, fotoğrafların çerçeveli ve ağır olmaları arzu edilir. Çerçeve kullanmaksızın fotoğraf sergilenmek istendiğinde fotoğrafların doğrudan duvara yapıştırılmaları uygun bir işlem olacaktır [10]. 

Serginize davet edeceğiniz kişilerin listesini hazırlayın. Herkesin gelmesini beklemeyin. Serginizi hazırlayın, duyurun, insanların ilgisini çekin ve katılmalarını sağlayın. Serginiz sergilenmeye hazırsa ve tarihi belliyse kişilere basılı davetiye, sosyal medya, mail, mesaj ya da SMS’ler gönderin. Poster basın ve izin aldığınız yerlere asın [5,8]. 

Aile ve yakın çevrenizi de tanıtım ve davet işine katın. Onların desteğini isteyin. Yerel basının da katkısı olabileceği gibi, fotoğraf kursundaki eğitmenleriniz ve öğrencileri de serginize ilgi duyacaktır [2,5]. 

Serginizin son kontrollerini yaparken herşeyin yerli yerinde olduğuna dikkat edin. Fotoğraflarınızın askılarının sağlam, ziyaretçilerin güvenliğini tehdit edecek bir sorununun olmadığına ve fotoğraflarınız çerçeveli ise camlarının temiz olduğuna dikkat edin [2]. 

Sergi ziyaretçi kitabına sergi sahibi olarak şahsen bir mesaj eklemeyi unutmayın [6].

Serginiz sergilenmeye hazır olduğu takdirde, zamansal olarak önünüzde iki parça bulunacaktır: Serginin açılışı ve açık kaldığı süre [2]. 

Serginin açılışının kapsamı ve sunacağınız ikramlar bütçenize bağlı olacaktır. Olanaklıysa bir müzik gösterisi serginizin açılışına renk katabilir. Açılışta sunacağınız yiyecek ikramları ve içeceklerin çeşitliliği de size bağlıdır [2].

Yiyecekleri hazır alabileceğiniz gibi, mutfak becerileriniz iyiyse kendiniz de hazırlayabilirsiniz. Bazı ufak atıştırmalıklar (cips, çerez, kuru pasta vb.)  ya da meyve ikramları da olabilir. İçecek olarak alkollü ya da alkolsüz ikramlarınız olabilir. Cam bardak ve porselen tabak ile ikram tercih edilir, ancak bu sizin bütçenize bağlıdır. Mutfak eşyalarını kiraya veren yerleri bulmak mümkündür. Ancak bu eşyaların taşınması ve zarar görmeden iadesi önemli bir sorumluluk gerektirir.

Müzik konusunda canlı müzik performansı sunmanız çok etkileyici olabilir, ancak müzisyen bulunduramıyorsanız, arka fonda çalacak müzik de sergi açılışınızı renklendirecektir. Davet ettiğiniz müzisyenlerinizi iyi ağırlamaya özen gösterin [8].

İkramları yapacak birilerini bulmanızda yarar olabilir, çünkü açılış sırasında gelen misafirlerle görüşmeniz gerekecektir. Bir de açılışta kısa bir konuşma olacaktır. Konuşma serginin konusunu ve amacını kapsamalıdır. Ayrıca serginin hazırlanmasında emeği geçenlere de bu vesileyle teşekkür edilmelidir. 

Görkemli açılışınızdan sonra serginizin sergileme ve ziyaret dönemi başlar. Geleneksel galerilerde ve müzelerde bu sergiler bir ay ve daha uzun sürebilir. Ancak bu oldukça uzun bir süredir. Galeriler genelde daha kısa süreliğine serginize yer verecektir. Bu tamamen sizin seçmiş olduğunuz sergi alanı ile ilgilidir. Bir restoran ya da AVM’de serginizi daha kısa süre tutmak isteyebilirsiniz, ancak sadece hafta sonları açık bir yerde, serginizin daha uzun süre açık kalmasını tercih edebilirsiniz [2].

Satış beklentiniz varsa sergi açılışından itibaren bir not defteri ve kalem hazır olmalıdır. Satış gerçekleştirdiğiniz kişilerin isim, adres ve ödeme bilgilerini kayıt etmek için. Ödeme olanakları ve çeşitliliği [kredi kartı, taksit vb.] arttıkça satışınız kolaylaşabilir. Ayrıca ziyaretçilerin sergi hakkındaki görüşlerini almak için de bir ziyaretçi defteri açmanız yararlı olabilir.  

Serginin açılmasıyla göreviniz sona ermeyecektir. Galeride sergiyi bekleyecek görevli olanağı yoksa sürekli başında durmanız gerekir. Karma sergilerde ise nöbetleşe serginin başında durun ya da bulabilirseniz arkadaşlarınızın desteğinden yararlanın. Saatlerce galeride oturmanız size sıkıcı gelecek olsa da eserlerinizi korumak, çalışmalarınızı ziyaretçilere açıklamak ya da satışta bulunmak için bu gerekli olan aşamadır [8]. 

Fiyatları belirlerken aynı ebatta ve çerçeveleri aynı olan fotoğraflara mümkün olduğunca aynı fiyatı vermeye çalışın. Fiyatlar belirlemeyi fotoğraflarınıza ilişkin öznel algınıza göre yapmayın. Özel baskı ya da çerçevelere özel fiyat uygulamanız mümkündür. Çerçevesiz satılan fotoğraflar ise daha ekonomik ve bazı alıcılar için daha uygun seçenek olabilir [2].

Fiyatı belirlerken, sergileme yapmış olduğunuz galeri ile yaptığınız anlaşma da etkili olacaktır. Galeriniz satışlarınızdan komisyon almak üzere size sergileme olanağı tanıdıysa, fotoğraflarınız için belirleyeceğiniz fiyata bunu da eklemeniz uygun olacaktır. Fiyat için ise benzeri çalışmaların fiyatları sizin için yol gösterici olabilir. Tanınırlığınız arttıkça eserlerinizin fiyatı ve değeri artacaktır. Ayrıca sınırlı baskı beyannameniz de çalışmanıza değer katar. O nedenle fotoğrafınız ile beraber vereceğiniz sınırlı baskı (limited edition) sertifikası yararlı olacaktır. Sertifikaya fotoğrafın adı, sanatçının adı, tarihin yanı sıra kaç baskıdan kaçıncı [örn. 1/25. Baskı]  olduğunu yazmanız mümkündür. Sertifikayı sergide hazır bulundurun [1,6,8]. 

Eserlerinizin fiyatını belirlerken bu maliyetler dikkate alınmalıdır. Maliyetleri unutmamak için küçük bir not defteri kullanmaya ve yaptığınız tüm harcamaları kaydetmeye özen gösterin. Tüm fatura ve sergiye ilişkin belgeleri not defterine zımbalayınız. Bir fotoğrafın maliyetini hesaplarken baskı, çerçeve, ziyaretçi defteri, askı için kullanılacak malzemeler vb. hesaba katılmalıdır. Kabaca bir fotoğrafın satış fiyatını belirlerken sergi için yaptığınız tüm masrafları toplayın, sergilenen fotoğrafların sayısına bölün ve sonra da dört ile çarpın. Elde ettiğiniz bedel bir fotoğrafın asgari satış bedelidir [6]. 

Sergi öncesi fotoğraflarınızı web sitesine yükleyerek, ziyaretçilerin hazırlıklı biçimde serginize gelmelerini sağlayın. Bunu hazırlayacağınız broşür, gazete ilanları, bülten ya da e-mail ile destekleyin. Serginiz bir festivalin ya da şenliğin parçası ise festival programının içinde yer almasına özen gösterin [9]. 

Galerilerin genelde sigortaları bulunmaktadır, ancak lüzumu halde eserlerinizi sigortalayacak olanaklar araştırın. Sergi için ayarlamış olduğunuz galeriler nadiren eserlerinizin kaybına ya da hasarına ilişkin masraflarınızı karşılayacaklardır. O nedenle galeriyi seçerken kayıp ya da hasarların daha önce yaşanıp, yaşanmadığını araştırın. Taşırken de hasar olabilir. Buna ilişkin tedbirlerin alınması gerekir. Özellikle restoran ya da kafelerde yapılan sergilerde servis elemanları meşgul olacakları için eserler ile doğrudan ilgilenmeleri olanaklı olmayacaktır [1]. 

Sergi sonrası ise eserlerin toplanması, paketlenmesi ve galerinin iade edilmesi evresi devreye girer. Eserlerin duvardan sökülmesi evresinde duvarların ya da eserlerin zarar görmemeleri için özen gösterin. Fotoğrafları paketlerken kullanacağınız paketleme malzemeleri ile çerçevelerin ve fotoğrafların çizilmelerini önlemeniz mümkündür. Temizlik hizmeti yoksa galeriyi temizledikten sonra anahtarı galerinin sahibi ya da yöneticisine teslim edin [8].  

Sonra elde kalan fotoğrafları depolayacağınız bir yer bulmanız gerekir [9].  

Serginin ardından ilişkilerinizi geliştirmeye devam edin. Serginizi bizzat gezen ya da ziyaretçi kitabınıza görüş ve dileklerini bildiren kişilere mail ya da telefon açarak teşekkür edebilirsiniz. Kendilerini planladığınız sonraki sergi ve etkinliklerinize davet edebilirsiniz. Web siteniz ya da blogunuza yönlendirebilirsiniz [2,3].

Bu kadar işi başardıktan sonra artık keyif almanızın zamanı gelmiştir. Resmi olarak tüm sanatsal çalışmanızı kamuoyu ile paylaşmışsınızdır. Artık yaratıcılığınızı dış dünya ile paylaşmış oluyorsunuz. Bu da fotoğrafçılık kariyerinizde önemli bir aşamadır.